OLASILIK ÇEŞİTLERİ
Teorik,Deneysel,Öznel
Kelime anlamıyla ‘Olasılığı’ incelediğimizde aklımıza ilk gelen ‘İhtimal’ kelimesi oluyor. İhtimali düşündüğümüz zaman daha anlamlı hale geliyor çünkü günlük hayatta daha çok ihtimal kelimesini kullanıyoruz.
|
Matematiğin birçok konusunda olduğu gibi bu konuda da olasılığın çeşitleri var tabi ki..
Peki hocam bunlar nelerdir acaba?
Arkadaşlar bunları üç ana başlık altında inceliyoruz.
1) Teorik Olasılık: Sonucu daha çok matematiksel işleme dayanan olasılık çeşididir. İsminden biraz hissetmiştik dediğinizi duyar gibi oluyorum ve haklısınız aynı zamanda…
Bir örnekle anlamaya çalışalım…
Örnek: Hilesiz bir zar havaya atılıyor. Zarın üst yüzünde 4 gelme olasılığını hesaplayalım.
Çözüm:
Evrensel kümemiz E olsun
E={1,2,3,4,5,6} şeklindedir.
İstediğimiz sonuçların kümesini B ile gösterelim
B={4} şeklindedir.
Şimdi sıra olasılıkta O(4)= 
=1/6 buluruz.
İşte bu yaptığımız işlem teorik olasılığa bir örnektir.
Biz burada elimize zar alıp atmayı deneseydik veya iki arkadaş farklı zarlarla bu sonucu bulmaya çalışsaydık. Devam edelim…
2) Deneysel Olasılık: Deney yaparak yapılan olasılık bulma işlemine de deneysel olasılık diyeceğiz. Örnek verelim…
Örnek: Ahmet hilesiz bir zarı havaya atıyor. Zarın üst yüzüne 4 gelmesi olasılığını hesaplamak istiyor.
Çözüm: Bu işlemi deneyle yapıyor yani zarı 10 kez havaya atıyor ve üst yüzüne gelen sayıları kaydediyor.
E={1,1,2,3,4,4,4,5,5,6} şeklinde sonuçlarını kaydediyor.
B= {4} fakat s(B)=3 şeklinde olur.
O(B)= =3/10 şeklinde olasılık hesaplanır.
Burada aynı soru olmasına rağmen teorik olasılıkta bulduğumuz sonuçla bu sonucun farklı olduğuna dikkat edelim…
3) Öznel Olasılık: Sonucu kişiden kişiye değişen olasılığa öznel olasılık denir.
Örnek: Göktuğ ve Sinem hilesiz bir zarı havaya atıyor. Zarın üst yüzüne 4 gelmesi olasılığını hesaplamak istiyorlar.
Çözüm: Burada Göktuğ birinci örneğimizdeki gibi
E={1,2,3,4,5,6} şeklindedir.
B={4} şeklindedir.
Şimdi sıra olasılıkta O(4)= 1/6 buluyor. Yaklaşık % 17..
Sinem ise;
E={1,2,3,4,4,5} şeklinde deney sonuçlarını kaydediyor.
B= {4} fakat s(B)=2 şeklinde olur.
O(B)= =2/6 şeklinde olasılığı hesaplıyor.
Yaklaşık %35
Gördüğümüz gibi bulunan sonuçlar farklıdır çünkü sonuca gidilen yöntemler farklıdır birincisi teorik olasılık ikincisi ise deneysel olasılıktır. Burada birini %17 diğerinin %35 bulması sonucun kişiden kişiye değiştiğini göstermektedir. Buda öznel olasılığı ifade eder.
